Onvermijdelijke ontwikkelingen

1.    Natuurherstelwet
a. In juni 2024 is de natuurherstelwet aangenomen. Kortgezegd komt de wet (artikel 8) erop neer dat een lidstaat per 2024 geen afname in stedelijk groen en stedelijke boomkroonbedekking meer mag hebben. Omdat het over stedelijk groen gaat is het zeer aannemelijk dat de komende jaar/ jaren dit vanuit het Rijk (via provincie) dit zal worden doorgelegd aan de gemeentes. Vanaf 2031 moeten gemeenten een "bevredigend niveau" laten zien en onderbouwen in toename van stedelijk groen en boomkroonvolume. 

b. Het is nu noodzakelijk om de koers uit te zetten en te werken naar een groener Oudewater. In 2026 zal vooral de data en prognose kaarten moeten worden opgezet. 

c. Als we in 2026 niets doen, en uitsluitend in stand houden wat er is zal naar mate 2031 dichter bij komt, meer werk moeten worden verzet en mogelijk door capaciteitsgebrek inhuur moeten worden ingezet.

d. De wetgeving is in juni 2024 aangenomen en daarmee deels onvoorzien. 
De te maken kosten zijn onvermijdbaar wegens wetgeving die in juni 2024 is aangenomen. Uitstel leidt tot verschuiving en oplossing van de te maken kosten in de toekomst. Door vroegtijdig voor te bereiden kunnen middelen gematigd worden ingezet, waarbij we daarna voortvarend maar op een gepaste manier aan de slag kunnen.  
2.    Inwerkprogramma nieuwe gemeenteraad
Is 4 jaar geleden niet begroot, is onvermijdelijke uitgave.

3.    Hardware en sofware licenties nieuwe gemeenteraad
Is 4 jaar geleden niet begroot, is onvermijdelijke uitgave.

4.    Dienstverlening gemeente
Naar verwachting stellen beide gemeenteraden in mei/juni het nieuwe dienstverleningskader vast met richtlijnen voor de dienstverlening van de hele organisatie. Alleen een kader op papier maakt dit nog geen werkelijkheid, daarvoor is borging nodig en het meten van de voortgang. Hiervoor is met de portefeuillehouders en de gemeentesecretarissen besproken dit mee te nemen in de Kadernota's 2026-2029.
Bij het dienstverleningskader is een implementatieadvies opgesteld waarbij is gekeken naar wat er minimaal nodig is om het kader de komende jaren te kunnen implementeren en de kwaliteit vast te houden. Dat betreft een strategisch adviseur voor 24 uur per week en een budget van €12.000,- voor tweejaarlijkse herhaling van het tevredenheidsonderzoek, voor aanvullende evaluaties en scholing.
In de herijking van de organisatiestructuur komen de taakgebieden van gebiedsgericht werken, participatie en dienstverlening samen. Daarbij wordt gezocht naar een efficiencyslag en wordt gekeken of het mogelijk is een deel van deze nieuwe dienstverleningstaken daarbinnen op te vangen. Dat onderzoek moet nog plaatsvinden. Op basis van een eerste schatting gaan we ervan uit dat 8 uur daarmee gedekt kan worden. Daarmee moet nog 16 uur per week aangevuld worden,  dat komt neer op €50.000,-. Dit wordt verdeeld tussen Oudewater en Woerden conform de DVO-verdeling (5/6e voor Woerden en 1/6e voor Oudewater). Daarnaast is het budget van €12.000,- per jaar nodig. Daarbij gaan we uit van een verdeling van 2/3e voor Woerden en 1/3e voor Oudewater omdat ongeveer de helft van dit budget bedoeld is voor het tevredenheidsonderzoek waarvoor de kosten voor beide gemeenten gelijk zijn. Daarmee komt het totaal neer op €50.000,- structureel per jaar in Woerden en €12.000,- per jaar structureel in Oudewater.

5.    Formatiekosten eigenaar DVO/SOK Oudewater-Woerden
Om de invoering en monitoring van de nieuwe DVO/SOK te kunnen waarborgen is een tijdelijke (2026 en 2027) FTE noodzakelijk. De kosten worden door Woerden en Oudewater (50/50) gedeeld. 

6.    Extra lasten extra (vervangings-) investeringen
Dit betreffen de extra lasten van de (vervangings-) investeringen die zijn opgenomen in de investeringsplanning van deze Kadernota, zoals verwerkt in onderstaande tabel. Voor de lastendruk hebben wij gekeken naar alle investeringen en reeds opgenomen stelposten.

7.    Landelijk gebied
a.    De gemeente moet meedoen met de transitie-opgaven landelijk gebied. 
b.    Het is noodzakelijk omdat de impact en urgentie van de opgaven groot is. 
c.    Als we niets doen, dan wordt het moeilijker om te sturen op de gewenste ontwikkelingen in het buitengebied. 
d.    Onvermijdelijk: vanwege de opgaven landelijk gebied van Europa, Rijk, provincie en waterschappen. Onvoorzien: We weten niet precies hoe beleid van andere overheden uitpakt voor onze ondernemers, landschap en gemeente. Onuitstelbaar: we krijgen veel aanvragen van boeren die zoeken naar perspectief en ook veel bestuurlijke overleggen waar wij positie worden gevraagd in te nemen.

8.    Fietsbeleidsplan
Voor het uitvoeren van het vastgestelde fietsbeleidsplan is nader onderzoek nodig, om de kosten beter in te kunnen inschatten. Hierover ontvangt u voor de raadsvergadering van 10 juli 225 een raadsinformatiebrief.
Wordt het nadere onderzoek niet gedaan dan leidt dit tot vertraging in de uitvoering van het fietsbeleidsplan. Ook is het een grote politieke wens om aan de slag te gaan met de uitvoering van het fietsbeleidsplan. 

9.    Verkeersplannen centrum Oudewater
a.    De gemeente wil investeren in een plan om het uitvoeren van veilige wegafsluitingen bij evenementen in de binnenstad van Oudewater betaalbaarder te kunnen maken. Het plan beoogt het onderbrengen van de uitvoering van verkeersplannen bij de gemeente en evenementenorganisatoren, in plaats van bij een gespecialiseerde externe partij. 
b.    Het uitvoeren van het plan is wenselijk omdat verkeersplannen van gespecialiseerde partijen zeer kostbaar zijn. Deze kosten drukken op de diverse evenementen. Akkoord gaan met dit plan geeft de evenementen betere financiële beweegruimte. Dat leidt tot betere vitaliteit van de stad. Als gemeente hebben we een verantwoordelijkheid voor de openbare orde en veiligheid, en daarmee voor correcte en veilige wegafsluitingen (en omleidingen). Als gemeente hebben we een verantwoordelijkheid om evenementen te ondersteunen bij dit soort essentiële veiligheidszaken. De gemeente Oudewater subsidieert de evenementen momenteel zeer minimaal, maar ondersteuning van evenementen is in dit geval belangrijk om de enthousiaste vrijwilligers in de gemeenschap te behouden. 
c.    Als we niets doen, moeten de evenementen zelf voor deze verkeersplannen van een externe partij betalen. Mogelijk komen evenementen hierdoor in financieel zwaar weer. 
d.    Het uitvoeren van dit plan is Onvoorzienbaar: Oudewater moet mee in de landelijke ontwikkelingen, maar de kosten om evenementen te organiseren worden steeds hoger. Het plan is Onvermijdbaar: Er moet voldaan worden aan geldende wet- en regelgeving en het uitvoeren van dit project is van politiek belang voor het behoud van de evenementen. Het uitvoeren van dit plan is onuitstelbaar. Het niet uitvoeren van dit project, leidt per direct tot grote extra kosten bij de diverse evenementen in de binnenstad van Oudewater.

10.    Onderhoud terrein Stadserf
Aanpakken achterstallig onderhoud en update beveiliging.

11.    Herijking IBOR
Inzet externe advisering voor uitvoeren van herijking IBOR. Net als partnergemeente Woerden.

12. Maatregelen, meekoppelkansen, impuls ecologisch maaibeheer biodiversiteit en actiegericht "Groen moet je doen".
Het is voor zowel de kosten als voor de inwoner gunstig om maatregelen voor het bevorderen van de biodiversiteit te koppelen aan andere lopende projecten. Om dit mogelijk te maken is geld nodig om deze meerwaarde te bekostigen. Met dit bedrag kunnen we meerdere aanleg- en renovatie projecten voorzien van advies en de uitvoering bekostigen.  Ook is een deel ervan bestemd om knelpunten op te lossen voor ecologie en biodiversiteit.
Ecologisch maaibeheer is doeltreffend, maar duurder dan het traditionele maaibeheer. Met een extra bedrag voor maaibeheer kunnen we op de stukken waar dat het effectiefst is, inzetten op ecologisch maaibeheer.  Voorstel voor een pilotjaar.
Eind 2025 ligt er een omgevingsprogramma voor Groen moet je doen. De raad heeft in 2025 geld beschikbaar gesteld om dit plan op te stellen. In dit plan zijn gemeentelijke doelen uitgewerkt in gemeentelijke en wijk doelen. De doelen zijn smart gemaakt en zetten daarmee koers voor een gezondere leefomgeving. Om deze doelen daadwerkelijk buiten ook te gaan realiseren is er budget nodig. Op het moment van indienen van de kadernota 2026 is het omgevingsprogramma Groen moet je doen nog niet af.
Gekeken moet worden hoe bovenstaande zaken kunnen worden opgepakt binnen het nu opgenomen taakstellende budget.

Investeringsplanning 2026-2029
In onderstaande tabel zijn de (vervangings-) investeringen opgenomen voor de jaren 2026 tot en met 2029.  De kapitaalasten van de investeringen voor 2026 worden direct verwerkt in de op te stellen begroting 2026-2026. Hierbij gaan wij nog kijken om de investeringen gefaseerd op te nemen om zo de lasten en de werkdruk beter te spreiden en een boeggolf te voorkomen.

De investeringsplanning wordt als bijlage opgenomen in de Programmabegroting 2026-2029.